Το οδυνηρό μέλλον που επιφυλλάσσει η οικονομική κρίση...

Από την εποχή που αγναντεύαμε το τοπίο - φαίνεται τόσο απομακρυσμένη...

Γιάννης Σταύρου, Αποθήκες, Θερμαϊκός, λάδι σε καμβά

Δημοσιεύουμε δύο άρθρα της ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ που παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον τόσο για το παρελθόν όσο και το οδυνηρό μέλλον που επιφυλλάσσει η οικονομική κρίση όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη...

Ευρώ: Η αγέλη των λύκων αντεπιτίθεται
Σοφοκλέους 10 - Οικονομία, 11-5-2010

Αν ο στόχος των Ευρωπαίων ηγετών και της ΕΚΤ ήταν να προστατεύσουν το ευρώ, με το μεγαλύτερο «πακέτο» διάσωσης που έχει επινοηθεί ποτέ, ήδη από χθες άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτες «ρωγμές» στο οικοδόμημα των 750 (και βάλε…) δις. ευρώ: το ευρώ εκτινάχθηκε ξεπερνώντας και το 1,31 δολ., αλλά μέχρι χθες βράδυ είχε υποχωρήσει πάλι στο 1,27 δολ.!

Αν μια πολιτική δέσμευση χρηματοδότησης 750 δις. ευρώ στα «προβληματικά» κράτη της Ευρωζώνης, αλλά και μια «λευκή επιταγή» με όσα μηδενικά θέλουν οι τράπεζες από την ΕΚΤ δεν αρκούν για να κρατήσουν ούτε μια ημέρα το ευρώ σε ανοδική τροχιά, πολλοί αναλυτές προβληματίζονται ήδη για το ενδεχόμενο νέας επίθεσης της «αγέλης λύκων», όπως χαρακτήρισε ο Σουηδός υπουργός Οικονομικών τους κερδοσκόπους, από την οποία η Ευρωζώνη δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα βγει… αρτιμελής.

Ο Τζιμ Ρίκαρντς, πρώην κορυφαίο στέλεχος του Long Term Capital Management, του hedge fund που λίγο έλειψε να οδηγήσει σε κατάρρευση το διεθνές σύστημα το 1998, παρότι το θεωρούσαν τόσο ασφαλές, ώστε να επενδύουν τα διαθέσιμά τους ακόμη και κεντρικές τράπεζες, παρουσίασε μια θεωρία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, όσο και ανησυχητική, για τη σημερινή κατάσταση των αγορών. Ο Ρίκαρντς, που αποκάλυψε την περασμένη εβδομάδα –και γρήγορα επιβεβαιώθηκε- το μεγάλο κόλπο χειραγώγησης του αργύρου από την JP Morgan, για το οποίο ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα του υπουργείου Δικαιοσύνης στις ΗΠΑ, εκτιμά ότι το σχέδιο των Ευρωπαίων είναι καταδικασμένο να αποτύχει!

Ούτε λίγο, ούτε πολύ, ο Ρίκαρντς τονίζει, ότι όση ρευστότητα και αν χρησιμοποιήσουν οι Ευρωπαίοι, ή κάθε άλλη διεθνής συμμαχία, για να σταματήσουν τους κερδοσκόπους, αυτοί θα έχουν πάντα περισσότερη… εικονική ρευστότητα, για να λένε μονίμως σε αρχές και κυβερνήσεις τη γνωστή και από το πόκερ φράση: «τα βλέπω».

Όπως ανέφερε σε συνέντευξη στο αμερικανικό δίκτυο CNBC ο Ρίτσαρντς, για να αντιληφθεί κανείς τη σημερινή δύναμη των αγορών, αρκεί να ανακαλέσει στη μνήμη του το επεισόδιο με την κατάρρευση της στερλίνας και την αποβολή της από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών το 1992.

Τότε, ένας μόνο άνθρωπος, ο Τζορτζ Σόρος, «γονάτισε» την Τράπεζα της Αγγλίας, με μια πολύ απλή «συνταγή»: όσα δολάρια και αν πωλούσε η Τράπεζα για να κρατήσει την ισοτιμία της στερλίνας, τόσες στερλίνες είχε στη διάθεσή του για να πουλάει ο Σόρος. Κάποτε τα «πυρομαχικά» της Τράπεζας εξαντλήθηκαν, ο Σόρος στέφθηκε νικητής και έφυγε με… την μπάνκα, αφήνοντας τη στερλίνα εκτός μηχανισμού ισοτιμιών, αφού η Βρετανία υποχρεώθηκε την υποτίμησή της.

Σήμερα, οι ανά τον κόσμο αρχές έχουν στην πραγματικότητα να αντιμετωπίσουν πολύ σοβαρότερα προβλήματα από αυτά που «γονάτισαν» την Τράπεζα της Αγγλίας το 1992: τότε, ο Σόρος χρειαζόταν πραγματικά κεφάλαια για να αντιτάξει στα συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας. Σήμερα, όσα τρισεκατομμύρια και αν τυπώσει μια κεντρική τράπεζα, ή αν δημιουργήσουν οι κυβερνήσεις με συλλογικούς μηχανισμούς δανεισμού ασθενέστερων οικονομιών σε μια νομισματική ένωση, μπορεί εύκολα να ξεπερασθούν από τις… Goldman Sachs του πλανήτη, αφού μπορούν με απειροελάχιστο κόστος να ανοίγουν όσες θέσεις θέλουν εναντίον της Ευρωζώνης, με σορτάρισμα ομολόγων και αγορές CDS.

Αν θέλουν, λοιπόν, οι αρχές της Ευρώπης να αναχαιτίσουν την… αγέλη των λύκων με «πυρομαχικά» πολλών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων, οι κερδοσκόποι μπορούν εύκολα να αντιδράσουν, ανοίγοντας μεγαλύτερης αξίας short θέσεις, ώστε κάποτε να «γονατίσουν» τις κυβερνήσεις και την κεντρική τράπεζα. Πολύ περισσότερο, όταν οι αδυναμίες του σχεδίου διάσωσης είναι προφανής, θεμελιώδεις και δικαιολογούν… αέναες κερδοσκοπικές επιθέσεις: κανείς δεν πιστεύει, για παράδειγμα, ότι με τα διάφορα πακέτα διάσωσης, το πραγματικό δημοσιονομικό και οικονομικό πρόβλημα που βρίσκεται στον πυρήνα της κρίσης υπερχρέωσης του ανεπτυγμένου κόσμου και ιδιαίτερα της Ευρώπης θα μπορέσει μακροπρόθεσμα να αντιμετωπισθεί.

Ο συνδυασμός υψηλού χρέους, που σε επίπεδο Ευρωζώνης τείνει να προσεγγίσει το 100% του ΑΕΠ, με την «εγκλωβισμένη» οικονομική ανάπτυξη, δημιουργούν ιδανικό υπόβαθρο για να στηθούν κερδοσκοπικές επιθέσεις, οι οποίες μακροπρόθεσμα δύσκολα θα… αστοχήσουν. Αν πιστέψει κανείς τον Ρίκαρντς, που γνωρίζει αρκετά για αποτυχημένες προσπάθειες διάσωσης μεγάλων οικονομικών μονάδων, από τη θητεία του στο LTCM, η προσπάθεια διάσωσης θα αποτύχει, όσο το μαχαίρι και το πεπόνι βρίσκεται στα χέρια των Goldman Sachs του πλανήτη.

Όσο οι πολιτικοί δεν αντιλαμβάνονται, ότι χρειάζεται ένα νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, που θα αφαιρέσει κερδοσκοπικά όπλα απεριόριστης ισχύος από τα χέρια των κερδοσκόπων, τόσο οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες θα παίζουν στους αγώνες των κερδοσκόπων… εκτός έδρας και με λιγότερους παίκτες από τα πρώτα λεπτά του παιχνιδιού. Αν οι πολιτικοί δεν βρουν το θάρρος να αλλάξουν τους κανόνες παιχνιδιού, στα παιχνίδια του εικονικού καζίνου της παγκόσμιας αγοράς κινδυνεύουν να χάνουν όλες τις παρτίδες…

Πώς να κερδίσετε 12 δισ. $ ποντάροντας 100 χιλιάδες στην πτώχευση της Ελλάδας
Σοφοκλέους 10 - Οικονομία, 23-4-2010

Το μέγεθος της κερδοσκοπίας εναντίον της Ελλάδας και ο βαθμός στον οποίο τα CDS είναι υπεύθυνα για την ελληνική κρίση είναι πάρα πολύ υποβαθμισμένα και αυτό γιατί όταν το θέμα εξετάζεται από τους ελάχιστους που το κατανοούν σε βάθος, αυτό γίνεται επιφανειακά, παραλείποντας μερικές εξαιρετικά σημαντικές παραμέτρους. Τα ελληνικά CDS υποτίθεται πως είναι μία ασφάλεια που μπορούν να αγοράσουν όσοι έχουν επενδύσει σε ελληνικά ομόλογα ούτως ώστε να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο από μία ενδεχόμενη πτώχευση της χώρας και συνεπώς από μία ενδεχόμενη αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεων της, πληρώνοντας ένα ασφάλιστρο (το οποίο είναι κυμαινόμενο και ανεβοκατεβαίνει όπως μία μετοχή) στο τραπεζικό ίδρυμα ή το επενδυτικό ίδρυμα που τους τα πουλάει.

Ωστόσο, επιτρέπεται να αγοράσει κανείς CDS και να νομιμοποιείται να λάβει την αποζημίωση σε περίπτωση πτώχευσης της Ελλάδας χωρίς να έχει στην κατοχή του ελληνικά ομόλογα, δηλαδή χωρίς να έχει την ανάγκη ασφάλισης της επένδυσης του. Σε αυτήν την περίπτωση τα ελληνικά CDS μετατρέπονται σε ένα χρηματιστηριακό στοίχημα, από το οποίο ο κερδοσκόπος μπορεί να κερδίσει με δύο τρόπους: είτε από την άνοδο της τιμής του CDS και την πώληση του ακριβότερα απ’ ότι το αγόρασε, καθώς το ασφάλιστρο αυξάνεται όσο η χρηματοπιστωτική επίθεση στην Ελλάδα συνεχίζεται είτε από την πραγματική πτώχευση της Ελλάδας και τη λήψη της τεράστιας αποζημίωσης.

Η δυνατότητα αυτή, της αγοράς CDS χωρίς την προϋπόθεση της κατοχής ελληνικών ομολόγων, δημιουργεί ένα κερδοσκοπικό κύκλο ασύλληπτων διαστάσεων, καθώς εμπλέκει, πέρα από hedge funds και κάθε λογής κερδοσκοπικά ιδρύματα και τις μεγαλύτερες τράπεζες / δανειστές της Ελλάδας, τις οποίες αναγκάζει να πουλήσουν ελληνικά ομόλογα εκτινάσσοντας τα επιτόκια τους στα ύψη και επομένως απογειώνοντας το κόστος δανεισμού της Ελλάδας.

Αυτό, γιατί όταν ένας κερδοσκόπος θέλει να στοιχηματίσει αγοράζοντας ελληνικά CDS, πρέπει να στραφεί, κατά κανόνα, στις μεγάλες τράπεζες που είναι οι νόμιμοι διαπραγματευτές αυτών των προϊόντων. Αγοράζοντας ελληνικά CDS από αυτές, στην ουσία ποντάρει εναντίον τους, καθώς θα είναι αυτές που θα κληθούν να τον πληρώσουν αν η Ελλάδα πτωχεύσει Το άμεσο αποτέλεσμα είναι οι τράπεζες να προχωρούν σε στρατηγικές αντιστάθμισης του επενδυτικού κινδύνου που ανέλαβαν, είτε προχωρώντας σε πωλήσεις ελληνικών ομολόγων είτε λαμβάνοντας θέσεις short εναντίον τους, δηλαδή πουλώντας τα, ποντάροντας στην πτώση τους, με την ελπίδα ότι θα τα αγοράσουν, στο μέλλον, φθηνότερα.

Αυτό συμβαίνει γιατί καθώς οι κερδοσκόποι ποντάρουν στην αύξηση της πιθανότητας πτώχευσης της Ελλάδας αγοράζοντας όλο και περισσότερα CDS, οι τράπεζες που τους τα πουλούν είναι σα να ποντάρουν όλο και περισσότερο στο αντίθετο ενδεχόμενο, δηλαδή στη μη πτώχευση της Ελλάδας. Καθώς, όμως, οι περισσότερες από αυτές έχουν, ήδη και ελληνικά ομόλογα, βρίσκονται να ποντάρουν διπλά στη μη πτώχευση της Ελλάδας, από τη μία πλευρά με το να κατέχουν ομόλογα και από την άλλη παίζοντας κόντρα στους κερδοσκόπους των CDS.

Το αποτέλεσμα είναι η υπερέκθεση τους στην επένδυση υπέρ της Ελλάδας η οποία τις οδηγεί, σχεδόν αναγκαστικά, στην ανάγκη της μείωσης του επενδυτικού τους ρίσκου πουλώντας ελληνικά ομόλογα ή και ποντάροντας στην πτώση τους. Οι τράπεζες που δεν έχουν, ήδη, επενδύσει σε ελληνικά ομόλογα, ώστε να μπορούν να πουλήσουν κάποια από αυτά μειώνοντας το ρίσκο τους, αναγκάζονται να τα δανειστούν από άλλες τράπεζες και να τα πουλήσουν short, ποντάροντας και αυτές στην πτώση τους, ώστε να τα αγοράσουν αργότερα χαμηλότερα για να τα επιστρέψουν στις τράπεζες απʼ όπου τα δανείστηκαν.

Απλοποιώντας το παράδειγμα μπορούμε να πούμε πως όταν πραγματοποιείται μία πράξη αγοράς ελληνικών CDS, ενεργοποιείται και μία πράξη πώλησης ελληνικών ομολόγων, με την τελευταία να έχει ως αυτόματη συνέπεια την αύξηση των επιτοκίων των ομολόγων (και των spreads τους με τα γερμανικά), δηλαδή την αύξηση του κόστους δανεισμού της Ελλάδας. Όσο οι κερδοσκόποι συνεχίζουν να σπρώχνουν την τιμή των CDS υψηλότερα, αγοράζοντας τα, τόσο οι τράπεζες που τους τα πουλούν επενδύουν στην πτώση των ελληνικών ομολόγων, σπρώχνοντας τα επιτόκια τους και το κόστος δανεισμού της Ελλάδας υψηλότερα.

Έτσι, η Ελλάδα έχει γίνει ένα τεράστιο χρηματιστηριακό καζίνο (ανάλογο με εκείνο που οδήγησε στην κατάρρευση της αγοράς ενυπόθηκων δανείων στις ΗΠΑ, πάλι με τη χρήση των CDS), το οποίο παρέχει ευκαιρίες για κέρδη σε κερδοσκόπους και τράπεζες σε όλο τον κόσμο, καθώς οι πρώτοι κερδίζουν όσο η κρίση επιδεινώνεται ενώ οι τράπεζες απολαμβάνουν τα κέρδη από τις προμήθειες που λαμβάνουν από το εμπόριο CDS.

Το πρόβλημα γίνεται ακόμη χειρότερο καθώς τα CDS μπορούν να αγοραστούν με μόχλευση, δηλαδή πληρώνοντας τμήμα, μόνο, της πραγματικής αξίας της τιμής τους. Έτσι, μία επένδυση σε ελληνικά CDS της τάξης του 1 εκ δολαρίων, μπορεί να απαιτεί κεφάλαιο μόλις της τάξης των 100 χιλιάδων δολαρίων.

Η μελέτη της πορείας τιμών των ελληνικών CDS αποκαλύπτει ότι η άνοδος τους ξεκίνησε από τον Ιούλιο του 2007, ταυτόχρονα με μία σειρά άλλων χρηματοπιστωτικών εξελίξεων, που αποτελούν τα σημαντικότερα κομμάτια στο διεθνές παζλ που δημιουργεί το έξυπνο χρήμα, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα πως η Ελλάδα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του ίδιου αυτού παζλ για περισσότερο από 2,5 χρόνια από σήμερα.

Στο διάστημα αυτό έχει πέσει πάνω της μία χρηματοπιστωτική βόμβα 12204 μεγατόνων, όση, δηλαδή, είναι η ποσοστιαία άνοδος των τιμών των CDS από τις 4,6 μονάδες βάσης, τον Ιούλιο του 2007, στις 566 μονάδες βάσης σήμερα, η οποία και είχε ως αντανακλαστική συνέπεια το ξεπούλημα των ελληνικών ομολόγων, την απογείωση των επιτοκίων τους και την εκτίναξη του κόστους δανεισμού για την Ελλάδα.

Ο κερδοσκόπος που επένδυσε 1 εκ δολάρια ποντάροντας στην πτώχευση της Ελλάδας τον Ιούλιο του 2007, σήμερα βλέπει την επένδυση του να αξίζει 12,204 δις δολάρια. Και το πιθανότερο είναι πως για την αρχική επένδυση του 1 εκ δολαρίων δεν πλήρωσε περισσότερο από το 10%, δηλαδή 100 χιλιάδες δολάρια.

Και καθώς στις χρηματοπιστωτικές αγορές το κέρδος του ενός είναι, κατά κανόνα, η απώλεια του άλλου, το λογαριασμό για τα κέρδη των κερδοσκόπων τον λαμβάνει, μέσω της αγοράς ομολόγων, ο Έλληνας πολίτης (και θα συνεχίσει να τον λαμβάνει για πολλά χρόνια ακόμη).

Έτσι, όταν η Ελλάδα κόβει μισθούς, λαμβάνει σκληρά δημοσιονομικά μέτρα κλπ, προκειμένου να εξασφαλίσει χρήματα για να πληρώσει τους επιπλέον τόκους που προκύπτουν από την αύξηση του κόστους δανεισμού της, στην ουσία ενεργοποιεί το μηχανισμό εκείνο που, μεταξύ άλλων, θα πρέπει να συγκεντρώσει τα χρήματα που θα πληρωθούν σε όσους πέτυχαν το τζακ ποτ ποντάροντας εναντίον της στην αγορά CDS. Και πριν βιαστούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα πως η Ελλάδα έγινε εσκεμμένα στόχος σκοτεινών δυνάμεων, αξίζει να θυμηθούμε πως εξαιτίας των CDS κατέρρευσε η αγορά κατοικίας των ΗΠΑ, οδηγώντας σε μεγάλες απώλειες ή και στην πτώχευση εκατομμύρια Αμερικανών, για να καταλάβουμε πως οι κερδοσκόποι ενδιαφέρονται μόνο για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους και τίποτε άλλο.

Πάνος Παναγιώτου - Διευθυντής ΕΚΤΑ