Το κίνημα για τις ανοιχτές σχολές στα ελληνικά πανεπιστήμια

Το κίνημα για τις ανοιχτές σχολές στα ελληνικά πανεπιστήμια, που οργανώθηκε αρχικά από ομάδες φοιτητών του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών (ΑΣΟΕΕ) και τώρα αναπτύσσεται σε πολλές άλλες σχολές, αποτελεί το πιο υγιές αντανακλαστικό της κοινωνίας μας στην πολιτισμική κατρακύλα των τελευταίων δεκαετιών, που τώρα εκδηλώνεται δραματικά με την οικονομική κρίση. Το αληθινά νεανικό, γνήσιο, αυθόρμητο αυτό κίνημα είναι η πιο ουσιαστικά προοδευτική αντίδραση στο αίσχος που μας περιβάλλει, η πιο καθαρή, γλυκειά αχτίδα φωτός μέσα στο σκοτάδι των καιρών μας.

του Απόστολου Δοξιάδη

Αυτόνομες ομάδες νέων ανθρώπων, χωρίς καθοδήγηση από κόμματα, κρατικούς ή πολιτικούς ταγούς, παίρνουν την τύχη τους στα χέρια τους και αποφασίζουν να δράσουν, από κοινού, για να υπερασπιστούν το πραγματικό τους συμφέρον: τη μόρφωση, την πρόοδο και την προκοπή τους. Κι αυτό, μέσα στο βαθύτατα αντιπνευματικό, σκληρά εχθρικό, συχνότατα βάρβαρο περιβάλλον που έθρεψε στα πανεπιστήμια μας, ολόκληρες δεκαετίες, η κομματοκρατία, με όπλα τη βία, τον καταναγκασμό και τη συναλλαγή.

Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές που τώρα συσπειρώνονται για να υπερασπιστούν το δικαίωμά τους στη συνεχή, αδιάκοπη, μόρφωση, το δικαίωμα στις συνεχώς ανοιχτές σχολές, υψώνουν το ανάστημά τους, γενναία, απέναντι στις στη βαθιά αντιδραστική στάση κάποιων νεολαιών, και όχι μόνων, κομματικών ή άλλων, που αναπαράγουν τα χειρότερα στοιχεία των σάπιων οργανισμών που τις δημιούργησαν. Αν η κατάντια του τόπου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο άθλιο πολιτικό σύστημα, και στα κόμματα που το στηρίζουν και το υπηρετούν, η κατάντια των πανεπιστημίων οφείλεται, αντίστοιχα, στις ανίερες προεκτάσεις τους στα πανεπιστήμια, στα πλοκάμια ενός σάπιου πολιτικού συστήματος που θέλουν να πνίξουν κάθε γνήσια πνευματική δραστηριότητα, κάθε δημιουργική σκέψη, είτε μέσω κάποιων κομματικών τους πρακτόρων, κατ' όνομα μόνο πανεπιστημιακών αρχόντων, είτε μέσω των αναίσθητων και επίορκων ακαδημαϊκών, τάχα δασκάλων, που συναλλάσσονται μαζί τους, είτε μέσω των τυφλών οπαδών τους, των φοιτητοπατέρων, των νεοσσών κομματαρχών, που πατρονάρουν, για ίδιο όφελος. Γιατί είτε οι φορείς που προωθούν το κλείσιμο των σχολών ανοιχτά, είτε κάποιοι άλλοι, που καμώνονται τους ουδέτερους, και χαίρονται σαν τους λύκους στην αναμπουμπούλα, όσοι θέλουν να σταματήσουν την εκπαίδευση στο όνομα της εκπαίδευσης, απεργάζονται το κακό του τόπου, το κακό των νέων μας, το κακό όλων μας.

Ετούτη τη φορά, κόμματα και νεολαίες θέλουν να κλείσουν τις σχολές--ή νίπτουν τας χείρας, μερικοί, το ίδιο κάνει--για να διαμαρτυρηθούν για το νέο νόμο. Άλλοτε τις κλείνουν για άλλους λόγους, κάθε φορά κάποιο πρόσχημα υπάρχει για να γίνει το κακό--τώρα βρήκαν ετούτη την αιτιολογία. Όμως το κίνημα για τις ανοιχτές σχολές ορθά, ορθότατα, δεν παίρνει θέση στο θέμα του νόμου. Άλλοι είναι υπέρ, άλλοι εναντίον, άλλοι ίσως αδιάφοροι, δεν έχει αυτό σημασία. Με σωστό, γνήσια νεανικό ένστικτο αφήνουν την αντιδικία για τον νόμο έξω, πέρα, από το πιο πολύτιμο πράγμα που αποζητούν από τα χρόνια των σπουδών τους: το δικαίωμα στη μάθηση, στη σωστή, συνεχή λειτουργία των πανεπιστημίων τους, των σχολών τους. Κανένας δεν έχει δικαίωμα να τους τη στερεί, κανένας κομματάρχης ή ιδεοληπτικός, κανένας πανεπιστημιακός ή συνδικαλιστής, κανένας φανατικός ή πολιτικάντης.

Τα πανεπιστήμια είναι για να διδάσκουν, μέσα στη συνεχή, ανοιχτή διαδικασία της παιδείας, την πιο όμορφη, την πιο υψηλή εκδήλωση του πνεύματος. Είναι και πρέπει να παραμένουν πάντα ανοιχτά, πάντα ανοιχτά στις ιδέες και στη δουλειά, πάντα ανοιχτά στο πνεύμα και τον πολιτισμό, πάντα ανοιχτά στο διάλογο, που βέβαια περιλαμβάνει και τη διαφωνία, αλλά με τους κανόνες πολιτισμένων ανθρώπων, πάντα ανοιχτά, αλλά πάντα χωρίς βία, πάντα χωρίς καταναγκασμό, πάντα με ανοιχτόκαρδη διάθεση, πάντα, όπως λέει σοφά ο Ανδρέας Εμπειρίκος "δια της αγωνιστικής καλής θελήσεως", πάντα με σεβασμό για την άποψη του άλλου, πάντα και παντού με ανιδιοτέλεια, κατανόηση και καλοσύνη.

Αυτό τα πνεύμα, το τόσο απαραίτητο για τη λειτουργία τους, έχει δυστυχώς πληγεί βίαια τα τελευταία χρόνια, έχει τραυματισθεί βαριά από τις χειρότερες εκφάνσεις της πολιτικής μας ζωής. Νομίζαμε ως τώρα--εγώ τουλάχιστον έτσι νόμιζα--ότι το τραύμα είναι αγιάτρευτο, το κακό ανεπανόρθωτο. Έρχται όμως η ώρα να διαψεσθούμε, οι απαισιόδοξοι. Έρχεται φαίνεται η ώρα να ξεγίνει το κακό, να αναστραφεί η πορεία, να σταματήσει η βαρβαρότητα, να γεννηθεί πάλι η ελπίδα, η ελπίδα ότι αντιστέκεται στη βαρβαρότητα ο αληθινός πολιτισμός, που είναι το πραγματικό νόημα της παιδείας. Κι αυτό όχι με νόμους, όχι με υπουργούς ή νομοθετήματα, όχι με διατάγματα και ντιρεκτίβες, αλλά με την πρωτοβουλία κάποιων νέων ανθρώπων, αληθινά νέων, νέων στο μυαλό και στην ψυχή, που θέλουν να κρατήσουν ανοιχτές τις σχολές τους. Που αγωνίζονται για το καλό.

Όλοι όσοι αγαπούμε αυτό τον τόπο, όλοι όσοι πιστεύουμε στο μέλλον του, πρέπει να υποστηρίξουμε με κάθε τρόπο τα νέα αυτά παιδιά, που ορθώνουν με τη θέληση τους τείχος στο αίσχος που αφήσαμε όλοι μας, τόσα χρόνια, άβουλα, δειλά, να αναπτυχθεί. Πρέπει να συμπαρασταθούμε με κάθε τρόπο στις νέες και τους νέους που ζητούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους στην ελπίδα, στη μόρφωση, στο μέλλον, εδώ και τώρα, πέρα από τις ψυχρές, μαύρες δυνάμεις, που τους θέλουν σκλάβους ετούτου ή του άλλου φανατισμού, αυτού ή του άλλου κόμματος. Είναι το καθήκον όλων μας.